Gia tăng xuất khẩu sang thị trường Bắc Âu: Những quy định doanh nghiệp cần lưu ý

Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) đã và đang giúp mở rộng hơn nữa các cơ hội kinh doanh giữa doanh nghiệp Việt Nam và thị trường châu Âu nói chung và Bắc Âu nói riêng thông qua cải thiện khả năng tiếp cận thị trường và giải quyết các rào cản thương mại mà các doanh nghiệp có thể gặp phải.

Các quy tắc và thực tiễn minh bạch cung cấp sự ổn định và cải thiện khả năng dự báo và cho phép doanh nghiệp yên tâm triển khai các kế hoạch dài hạn.

Tuy nhiên, người tiêu dùng tại các quốc gia này đặc biệt quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường và an toàn vệ sinh thực phẩm của người sử dụng. Do đó, tới đây rất nhiều quy định mới ra đời đều sẽ hướng tới hai mối quan tâm này nên doanh nghiệp Việt Nam cần lưu ý để xuất khẩu thành công.

Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển cho biết, Thụy Điển và Đan Mạch là thành viên của Liên minh châu Âu, nhưng Na Uy thì không. Tuy nhiên, Na Uy tham gia Khu vực Kinh tế châu Âu (EEA). Trên thực tế, điều này có nghĩa là các luật và quy định về thực phẩm của Na Uy phần lớn phản ánh các quy định của Liên minh châu Âu (EU). Do đó, luật pháp của EU có thể được sử dụng làm cơ sở cho cả ba quốc gia.

Đối với sản phẩm hạt điều của Việt Nam, để xuất khẩu thuận lợi sang các nước Bắc Âu, Thương vụ cho rằng, sản phẩm hạt điều cần tuân thủ Luật Thực phẩm chung châu Âu (EC) 178/2022 và các qui định chung về vệ sinh thực phẩm (EU) 2017/625.

Thứ nhất, đối với vấn đề an toàn thực phẩm, Thương vụ nhấn mạnh, đây là vấn đề then chốt. Tất cả các sản phẩm thực phẩm, bao gồm cả hạt điều, được bán ở các nước thuộc EU, Hiệp hội Thương mại Tự do châu Âu (EFTA) và Vương quốc Anh đều phải an toàn. Điều này cũng áp dụng cho các sản phẩm nhập khẩu. Chỉ cho phép các chất phụ gia đã được phê duyệt. Các sản phẩm thực phẩm phải tuân thủ mức tối đa đối với các chất gây ô nhiễm có hại, chẳng hạn như vi khuẩn, vi rút, dư lượng thuốc trừ sâu và kim loại nặng.

Thương vụ lưu ý, việc ghi nhãn phải nêu rõ thực phẩm có chứa chất gây dị ứng hay không, bởi, qua nghiên cứu cho thấy hạt điều có chất gây dị ứng mạnh, gây ra các phản ứng dị ứng nghiêm trọng kéo dài trong thời gian dài hơn so với các loại dị ứng thực phẩm khác. Theo nghiên cứu gần đây, phản ứng lâm sàng với hạt điều có thể nghiêm trọng, bao gồm cả sốc phản vệ.

Mặt khác, một số thực vật và sản phẩm thực vật vào EU phải có giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật. Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật là bắt buộc đối với việc nhập khẩu một số loại hạt điều vào EU từ các nước thứ ba, ngoài Thụy Sĩ. Điều này áp dụng cụ thể cho hạt điều, nguyên hạt, tươi, còn vỏ, theo Quy định (EU) 2019/2072.

“Trong trường hợp có chất phụ gia thì những chất phụ gia này phải được cơ quan an toàn châu Âu chấp thuận” - Thương vụ đặc biệt khuyến nghị và cho biết. Các chất phụ gia phải đáp ứng các thông số kỹ thuật được nêu trong Quy định (EU) số 231/2012. Danh sách các chất phụ gia thực phẩm được phê duyệt có thể tìm thấy trong Phụ lục II của Quy định (EC) số 1333/2008. Nhãn phải thể hiện rõ ràng cho người tiêu dùng biết sản phẩm có chứa hạt điều hay không vì chúng có thể gây dị ứng nghiêm trọng.

Ngoài ra, một biện pháp quan trọng trong việc kiểm soát các mối nguy về an toàn thực phẩm liên quan đến việc xác định các điểm kiểm soát tới hạn (HACCP) bằng cách thực hiện các nguyên tắc quản lý thực phẩm. Đặt các sản phẩm thực phẩm dưới sự kiểm soát chính thức là một biện pháp quan trọng khác. Các sản phẩm không được coi là an toàn sẽ bị từ chối vào châu Âu.

Thứ hai, quy định về chất gây ô nhiễm thực phẩm, EU đặt ra các biện pháp kiểm soát chặt chẽ đối với các chất gây ô nhiễm trong thực phẩm, đặc biệt là aflatoxin. Nếu một sản phẩm chứa nhiều chất gây ô nhiễm hơn mức cho phép, nó sẽ bị rút khỏi thị trường. Những trường hợp này được báo cáo bởi Hệ thống cảnh báo nhanh về thực phẩm và thức ăn chăn nuôi châu Âu (RASFF).

Thứ ba, quy định về độc tố nấm mốc, các lô hàng hạt điều bị nhiễm độc tố nấm mốc là nguyên nhân dẫn đến một số lô hàng đến châu Âu bị từ chối tại biên giới. Năm 2022, Hệ thống RASFF ghi nhận 1 báo cáo rủi ro nghiêm trọng đối với các lô hàng hạt điều do nhiễm aflatoxin, khi một lô hàng hạt điều từ Việt Nam bị dừng ở Italy do hàm lượng aflatoxin cao.

Sự hiện diện của độc tố nấm mốc (đặc biệt là aflatoxin) là lý do thường gặp khiến một số lô hàng hạt có thể bị ngăn cản vào thị trường châu Âu. Hàm lượng aflatoxin B1 trong các loại hạt (kể cả hạt điều) không được vượt quá 5 µg/kg và tổng hàm lượng aflatoxin (tổng các aflatoxin B1, B2, G1, G2) không được vượt quá 10 µg/kg. Tuy nhiên, tỷ lệ nhiễm aflatoxin trong hạt điều thấp hơn nhiều so với lạc.

Hạt điều có thể dễ bị nấm mốc tấn công trước và/hoặc sau thu hoạch do hàm lượng dinh dưỡng cao và điều này có thể bị đẩy nhanh do điều kiện bảo quản không phù hợp.

Thứ tư, quy định về dư lượng thuốc trừ sâu, Liên minh châu Âu đã thiết lập mức dư lượng tối đa (MRL) cho thuốc trừ sâu trong và trên các sản phẩm thực phẩm. Liên minh Châu Âu thường xuyên công bố danh sách các loại thuốc trừ sâu đã được phê duyệt và được phép sử dụng trong Liên minh châu Âu. Danh sách này được cập nhật thường xuyên.

Thứ năm, quy định về kim loại nặng, quy định (EU) 2023/915 đặt ra mức cadmium tối đa cho hạt điều (và tất cả các loại hạt cây khác ngoại trừ hạt thông) là 0,20 mg/kg trọng lượng ướt. Mức tối đa không áp dụng cho các loại hạt dùng để nghiền và lọc dầu, với điều kiện là các loại hạt ép còn lại không được đưa ra thị trường làm thực phẩm.

Thứ sáu, quy định về ô nhiễm vi sinh, sự hiện diện của vi khuẩn salmonella và E. coli ở mức rất thấp trong thực phẩm ăn liền hoặc chế biến sẵn, bao gồm cả hạt điều, là một nguyên nhân quan trọng gây bệnh từ thực phẩm. Các nhà chế biến hạt cây nên coi salmonella và E. coli là nguy cơ chính đối với sức khỏe cộng đồng trong kế hoạch phân tích nguy cơ và điểm kiểm soát tới hạn (HACCP) của họ.

Theo Tham tán Thương mại Việt Nam tại Thụy Điển, để xuất khẩu thuận lợi và thành công sang các nước châu Âu nói chung và Bắc Âu nói riêng, doanh nghiệp cần thường xuyên cập nhật thông tin về những diễn biến mới nhất trong Thỏa thuận Xanh châu Âu và bất kỳ quy định, chính sách, chiến lược hay kế hoạch mới nào nhằm thực hiện Thỏa thuận này cũng như các quy định mới của EU.

Cùng đó, chủ động tìm hiểu, đánh giá tác động tiềm năng của các chính sách mới đối với hoạt động và xuất khẩu của doanh nghiệp, đồng thời xác định lĩnh vực nào, công đoạn nào cần được cải thiện để đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững và an toàn mới của thị trường khu vực này.

Ngoài ra, doanh nghiệp nên cân nhắc áp dụng các biện pháp bền vững và thân thiện với môi trường hơn, chẳng hạn như giảm phát thải khí nhà kính, tăng hiệu quả sử dụng năng lượng và sử dụng vật liệu tái chế.

Hơn nữa, doanh nghiệp có thể cân nhắc việc thay đổi mô hình sản xuất, chuyển từ mô hình sản xuất và xuất khẩu chỉ tập trung vào sản lượng sang mô hình sản xuất hiện đại, chú trọng tới yếu tố môi trường và phát triển bền vững, đồng thời với việc chuyển đổi số và áp dụng các công nghệ mới trong hoạt động sản xuất.