“Nóng” vấn đề ô nhiễm, đề nghị Quốc hội giám sát tối cao về bảo vệ môi trường

Sắp phạt không phân loại rác tại nguồn

Sáng 30/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự kiến Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2025.

Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã lựa chọn 2 chuyên đề trình Quốc hội xem xét, quyết định chọn 1 chuyên đề để giám sát tối cao.

Cụ thể, Chuyên đề 1: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành (dự kiến giao Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường chủ trì tham mưu về nội dung); Chuyên đề 2: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao (dự kiến giao Ủy ban Văn hóa, Giáo dục chủ trì tham mưu về nội dung).

Phát biểu ý kiến trước Quốc hội, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) đề nghị chọn chuyên đề 1 để giám sát tối cao trong thời gian hiện tại.

Lý do theo đại biểu, ô nhiễm môi trường đang là vấn đề “nóng”, được đông đảo cử tri và nhân dân quan tâm. Tình trạng ô nhiễm môi trường nói chung, ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí nói riêng đã được nhiều đại biểu đề cập tới.

Trên thực tế, việc thực hiện chính sách pháp luật về bảo vệ môi trường đang có nhiều khó khăn, nhất là sắp tới, từ 1/1/2025 là thời hạn bắt buộc phải triển khai phân loại rác thải tại nguồn theo quy định.

Theo nữ đại biểu, thời điểm chính thức áp dụng việc xử phạt đối với hành vi không phân loại rác thải bắt đầu từ ngày 1/1/2025. Tuy nhiên, hiện tại nhiều người dân, các chủ nguồn thải vẫn chưa hiểu rõ phải phân loại rác thải ra sao, tập kết rác đã được phân loại thế nào. Không những vậy, ngay cả các địa phương cũng chưa thực sự sẵn sàng cho công tác chuẩn bị, nhiều vấn đề nan giải đặt ra.

Do đó, đại biểu cho rằng thực trạng này rất cần được giám sát để làm rõ những khó khăn, vướng mắc nhằm có biện pháp tháo gỡ kịp thời. Nếu đưa chuyên đề này vào nội dung giám sát tối cao năm 2025 là đúng thời điểm và trúng vấn đề nóng.

Chung quan điểm, đại biểu Lê Thanh Hoàn (Thanh Hóa) cho biết, năm 2020, Quốc hội ban hành Luật Bảo vệ môi trường và có hiệu lực thi hành từ năm 2022.

Trong đó có những nội dung vẫn đang được triển khai để áp dụng chậm nhất là vào ngày 31/12/2024 như việc phân loại, chuyển giao chất thải rắn sinh hoạt, giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt từ hộ gia đình và cá nhân...

Chính vì vậy, đại biểu cho rằng việc Quốc hội tổ chức giám sát chuyên đề việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành vào thời điểm này sẽ thể hiện sự đồng hành với Chính phủ trong việc tổ chức thực thi pháp luật, nhằm tăng cường trách nhiệm của các cấp chính quyền địa phương, của mỗi người dân để bảo vệ môi trường.

Theo đại biểu, việc này cũng thực hiện chủ trương nhất quán của Đảng là lấy bảo vệ môi trường sống và sức khỏe nhân dân làm mục tiêu hàng đầu; kiên quyết loại bỏ những dự án gây ô nhiễm môi trường, bảo đảm chất lượng môi trường sống, bảo vệ đa dạng sinh học và hệ sinh thái; xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường.

Đặc biệt, việc này cũng bước đầu thể hiện sự quyết tâm với cộng đồng quốc tế như đã cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Cần giải pháp tổng thể, toàn diện phát huy lợi thế nguồn nhân lực

Bày tỏ nhất trí với việc đề xuất 2 chuyên đề giám sát năm 2025 để Quốc hội thảo luận, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn) đánh giá việc giám sát đối với Chuyên đề 1 là cần thiết như lý do các đại biểu Quốc hội đã nêu.

Đại biểu dẫn thông tin đầu năm 2024, Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) công bố Báo cáo về những rủi ro toàn cầu. Theo báo cáo này, có 5 nhóm rủi ro hàng đầu trong 10 năm tới. Trong đó, vấn đề môi trường (đứng đầu là khí hậu cực đoan) và công nghệ (gồm thông tin xấu độc, AI không kiểm soát..) là có nhiều nguy cơ rủi ro nhất đối với nhân loại.

Đại biểu nêu rõ, Việt Nam được dự báo là một trong 10 quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do biến đổi khí hậu.

Vì vậy, tác động của các rủi ro toàn cầu, đặc biệt là về môi trường, trên cơ sở đó hoàn thiện pháp luật môi trường cần được quan tâm, nghiên cứu thấu đáo làm cơ sở cho việc hoạch định các chiến lược, chính sách trong tương lai.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị chuyên đề này do Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện, còn Quốc hội giám sát tối cao đối với Chuyên đề 2: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao.

Theo đại biểu Nghĩa, kết quả giám sát chuyên đề này sẽ là căn cứ thực tiễn cho việc hoàn thiện thể chế, xác định giải pháp tiếp tục thực hiện đột phá chiến lược về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực trong nhiệm kỳ tới.

Đối với đột phá chiến lược về nguồn nhân lực, ngoài 3 dự án thành phần về phát triển nguồn nhân lực trong các Chương trình mục tiêu quốc gia áp dụng cho các đối tượng đặc thù thì vẫn chưa có một chương trình tổng thể ở tầm Quốc hội liên quan đột phá chiến lược về nguồn nhân lực.

Đại biểu nêu rõ, chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố quyết định đối với năng suất lao động. Năng suất lao động cao là chìa khóa dẫn đến sự thịnh vượng của quốc gia.

Tuy nhiên, 3 năm gần đây, chỉ tiêu tăng năng suất lao động do Quốc hội giao đều không đạt. Đại biểu cho rằng, nếu không có giải pháp tổng thể, toàn diện để bảo vệ, duy trì và phát huy lợi thế của nguồn nhân lực trong thời kỳ “dân số vàng” thì nước ta sẽ phải đối mặt với hàng loạt hệ lụy về an sinh xã hội trong tương lai.

“Nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình là hiện hữu và chúng ta sẽ có lỗi với các thế hệ mai sau khi bỏ lỡ cơ hội dân số vàng”, đại biểu nhấn mạnh, đồng thời đề nghị Quốc hội giám sát tối cao đối với Chuyên đề 2.