Triển lãm "Mặt khác - Otherwise”

Ba tác giả của dự án "Mặt khác - Otherwise" (từ trái qua): nhà văn Nguyễn Việt Hà, nhà điêu khắc Đinh Công Đạt, họa sĩ Lê Thiết Cương.

Ba người ở phố - Khởi nguồn của dự án

Sau ba thập kỷ gặp gỡ và trở thành bạn bè thân thiết, họa sĩ Lê Thiết Cương, nhà văn Nguyễn Việt Hà và nhà điêu khắc Đinh Công Đạt cảm thấy cần phải làm một điều gì đó cùng nhau. Với sự thành công riêng của mỗi người trong từng lĩnh vực văn chương và nghệ thuật, việc chọn một chủ đề để có thể đứng chung vừa là việc dễ dàng nhưng cũng vô cùng khó.

Thái độ của họ đối với Hà Nội là chính là nguồn cơn để họ cùng tổ chức triển lãm Mỹ thuật lần này mang tên "Mặt khác" (Otherwise). Họ đã bắt đầu dự án bằng cách thể hiện thái độ sống của người Hà Nội, chứ không phải là hình thức biểu đạt nghệ thuật để khởi đầu công việc chung. Họ chọn cách sống, thái độ sống với nhau và với nơi họ sinh ra để làm nguồn cảm hứng cho triển lãm lần này.

Đối với họ, Hà Nội không chỉ đơn giản là “những con phố với những buổi chiều mưa phùn giăng mìn mịn”, phố dài bao nhiêu, phố được thiết kế thế nào, lịch sử hình thành…. Thứ mà họ quan tâm là con người và số phận của những con người trên từng con phố cụ thể. Với ba loại hình khuôn mặt, ba chất liệu và ba hình thức thể hiện, Lê Thiết Cương, Nguyễn Việt Hà và Đinh Công Đạt đã truyền tải thông điệp về thành phố này theo cách đặc biệt của riêng họ. Với 150 tác phẩm mặt nạ, họ chỉ muốn đưa ra điều duy nhất: Hà Nội là sự tinh tế và lịch lãm và sẽ mãi mãi luôn tồn tại.

Bên cạnh đó, Hà Nội còn là một thực thể văn hóa sống động. Bản chất của Hà Nội không nằm ở các công trình vật chất hay tài sản hữu hình, mà chính là ở di sản văn hóa phi vật thể mà người dân nơi đây luôn trân trọng và gìn giữ. Cuộc sống thực sự của Hà Nội bắt nguồn từ văn hóa của nó, và chính qua văn hóa này, người dân tiếp tục sống, phát triển và đóng góp vào di sản vĩnh cửu của thành phố.

Triển lãm lần này là lời tri ân sâu sắc và minh chứng sống động từ ba nghệ sĩ, rằng thành phố này đã dung dưỡng họ trưởng thành.

Triển lãm diễn ra tại Hội Quán Quảng Đông, 22 Hàng Buồm từ ngày 13/9.

Mặt Phố-Mặt Chùa-Mặt Chợ-Phố cổ Hà Nội một Mặt Khác

Ba nghệ sĩ, ba khuôn mặt, ba quan niệm, ba hình thức thể hiện, ba cái tên tạo nên: mặt Phố, mặt Chùa, mặt Chợ. Họ yêu quý, tôn trọng và trân trọng nhau, nhưng chưa bao giờ giống nhau. Ba khuôn mặt, ba tính cách, ba nghề nghiệp, nhưng cùng chung một tình yêu với nơi họ sinh ra, lớn lên và vẫn đang dung dưỡng họ.

Một người thì quả quyết về “Con giai phố cổ”, một người thì “lặng lẽ một cách ồn ào” coi ngôi nhà giữa phố, gần chùa như là tính cách, như là lời khẳng định tình yêu phố, một người thì loay hoay chứng minh cho bản thân và bạn bè rằng phố đã và mãi mãi là tinh hoa trân quý trong các món đồ vụn.

Phố cổ mang trong lòng nó rất nhiều điều, nhiều đến mức như một cái bảo tàng: từ di sản đô thị cho đến tín ngưỡng, nghệ nghiệp, kiến trúc và ẩm thực. Trong triển lãm lần này, ba tác giả cũng chỉ chạm được vào phần giản lược nhất của những con phố Hà Nội.

Với Nguyễn Việt Hà, dù có viết gì đi chăng nữa trên mặt nạ, từ giấy bồi, gốm hay thậm chí là vàng, Nguyễn Việt Hà vẫn không bao giờ hết hào hứng hay hết ám ảnh với các con phố và những con người, cuộc sống chung quanh phố.

Với Lê Thiết Cương, việc gần chùa (chùa Lý Triều Quốc Sư) có thể do duyên phận hay sự chọn lựa của anh. Anh không chắc, liệu anh chọn đề tài Phật giáo cho loại mặt nạ của mình vì anh ta là Phật tử, hay giả là có căn tu, hay chỉ là do sở thích tự nhiên.

Với Đinh Công Đạt, kết hợp sự lộn xộn và hỗn loạn trong suy nghĩ quan điểm nghệ thuật và tuỳ tiện trong thẩm mỹ, cho dù không muốn nhưng mặt nạ của Đạt giống như những cái chợ với những nét tường vàng của phố cổ.

Tác phẩm của nhà điêu khắc Đinh Công Đạt.

Tác phẩm của họa sĩ Lê Thiết Cương.

Tác phẩm của nhà văn Nguyễn Việt Hà.

Sự khác biệt trong sự xưa, cũ, cổ

Triển lãm "Otherwise - Mặt Khác” không nhắm đến việc đem đến những ý tưởng nghệ thuật hoàn toàn mới mẻ để tôn vinh Hà Nội mà thay vào đó, các nghệ sĩ đã lựa chọn sử dụng lại các yếu tố truyền thống và kỹ thuật quen thuộc. Việc viết các câu văn kinh điển, những tên phố cổ hay các hoa văn truyền thống lên mặt nạ, từ giấy bồi đến gốm và thậm chí là vàng, đã tạo nên sự kết nối sâu sắc và tôn vinh những giá trị cổ xưa của Hà Nội.

Người nghệ sĩ mong muốn mang lại quan điểm khác biệt trong các tác phẩm nghệ thuật của mình là điều mặc định. Chính sự mong mỏi, cố gắng, và quan điểm về sự khác biệt nên các tác phẩm nghệ thuật thuộc mọi thể loại luôn đưa ra cho công chúng sự mới mẻ hay ngạc nhiên. Tuy nhiên, trong triển lãm "Otherwise", ba nghệ sĩ đã tiếp cận khác, đi ngược lại hoàn toàn với quan niệm sáng tác thông thường. Thay vì những ý tưởng mới mẻ, ba nghệ sĩ đã không cố tạo ra sự khác biệt mà đã sử dụng lại các yếu tố quen thuộc và kỹ thuật truyền thống để truyền đạt thông điệp của mình. Hoặc nói một cách khác, họ tạo ra sự khác biệt bằng chính những hình thức cũ kỹ, chủ đề cũ kỹ, và đối tượng nghệ thuật cũ kỹ.

Nguyễn Việt Hà viết câu văn từ sách đã in của mình lên những chiếc mặt nạ của chính bản thân mình, Lê Thiết Cương dùng các câu kinh đã từng viết lên gốm, còn Đinh Công Đạt lại những ô màu, những hoa văn hoạ tiết từ các con phố và món ăn quen thuộc.

Tên những con phố cổ, những món ăn ẩm thực truyền thống, những câu văn kinh điển, những câu kinh linh thiêng, được viết trên những gương mặt phố cổ, bởi hình thức kĩ thuật siêu truyền thống, tất cả chỉ nhằm “thần thánh hoá Hà Nội”, những con phố, những món ăn, những con người Hà Nội.

Triển lãm "Otherwise – Mặt Khác" tôn vinh sự đa dạng và sự phong phú của thành phố Hà Nội ngàn năm lịch sử này. Với họ, Hà Nội không chỉ là một địa danh với những danh thắng và kiến trúc đẹp mà còn là một thế giới văn hóa sâu sắc và đa chiều, nơi mà mỗi con người và mỗi đường phố đều mang trong mình một câu chuyện đầy ý nghĩa và sự đặc biệt riêng biệt. Bằng sự đam mê và tâm huyết của mình, ba nghệ sĩ đã làm nổi bật những giá trị tinh túy của Hà Nội và làm cho thành phố này trở thành một biểu tượng vĩnh cửu, chứa đựng những con người và những câu chuyện văn hóa không thể nào quên được.