Chống hàng giả và gian lận thương mại trên các sàn thương mại điện tử

Cùng với sự phát triển của khoa học-công nghệ và những ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy xu hướng mua bán hàng hóa trên các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, tình trạng gian lận thương mại, hàng giả, hàng nhái trên môi trường mạng xã hội, thương mại điện tử đã làm ảnh hưởng xấu môi trường kinh doanh và niềm tin của người tiêu dùng.

Cán bộ Ðội Quản lý thị trường số 3 (Cục Quản lý thị trường thành phố Cần Thơ) kiểm tra một cơ sở kinh doanh mỹ phẩm trên nền tảng thương mại điện tử. (Ảnh KHÁNH NAM)

Mặc dù cơ quan chức năng đã tăng cường ngăn chặn, triệt phá nhiều vụ việc, nhưng các đối tượng vẫn tuồn hàng nhập lậu, hàng giả, hàng nhái... ra thị trường, lên mạng xã hội để tiêu thụ. Ngày 2/12/2022, Ðoàn liên ngành thành phố Hà Nội kiểm tra cơ sở kinh doanh nước hoa tại phường La Khê, quận Hà Ðông, tạm giữ hơn 1.000 lọ nước hoa có dán tem, nhãn của nhiều thương hiệu nổi tiếng. Tại thời điểm kiểm tra, lực lượng chức năng ghi nhận cơ sở có 5 nhân viên đang thống kê người đặt mua hàng trên mạng, đóng gói sản phẩm để chuyển phát nhanh. Trước đó, Ðội Quản lý thị trường số 1 (Cục Quản lý thị trường thành phố Hà Nội) phối hợp lực lượng chức năng kiểm tra cơ sở kinh doanh tại phố Trần Vỹ, quận Cầu Giấy, tạm giữ gần 30.000 bộ quần áo, giày, găng tay có dấu hiệu giả mạo nhãn hiệu nổi tiếng. Cơ sở kinh doanh này sử dụng mạng xã hội để đăng tải hình ảnh, nhận đặt hàng, bán các sản phẩm nêu trên.

Thực tế, không ít người tiêu dùng cũng khá lo ngại khi mua bán trên các sàn thương mại điện tử. Chị Huyền Minh, quận Nam Từ Liêm cho hay, người tiêu dùng rất khó nhận biết hàng thật, hàng giả và khó kiểm tra chất lượng hàng khi mua bán trên mạng. Có chăng chỉ nghi ngờ khi hàng hiệu được bán với giá quá rẻ. Cũng là một trong số những nạn nhân mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng qua hình thức online, chị Trần Ngọc Lan, phường Ngọc Khánh (Ba Ðình) chia sẻ: "Tôi xem trên một số trang thương mại điện tử bán đồ gia dụng thấy có quảng cáo sản phẩm nồi cơm điện mang thương hiệu nổi tiếng của Nhật Bản. Tôi đã cẩn thận nhắn tin hỏi người bán xem đó có phải hàng chính hãng không thì được cam kết là hàng chính hãng, do đang trong thời gian khuyến mại cho nên giá bán sản phẩm rẻ hơn rất nhiều so với giá hãng niêm yết. Thấy vậy, tôi đã đặt mua. Tuy nhiên, khi nhận hàng, tôi mới biết mình bị lừa, tên của sản phẩm tôi mua chỉ sai một chữ so với hàng chính hãng. Sản phẩm tôi nhận được chính là hàng giả, kém chất lượng".

Theo ý kiến của lực lượng quản lý thị trường các địa phương, trước đây thương mại điện tử chỉ là bán hàng trên website của doanh nghiệp, thì hiện nay, các đối tượng đã có thể bán trên nhiều kênh khác nhau trên các nền tảng như: các sàn thương mại điện tử, các trang mạng xã hội Facebook, Zalo, TikTok…, bán hàng theo hình thức livestream (trực tiếp) hoặc đăng bán. Các điểm bán hàng này thường không giới thiệu địa chỉ cơ sở kinh doanh, khách mua chốt đơn trực tiếp hoặc thông qua inbox (nhắn tin riêng). Ðể tăng niềm tin, họ còn thuê những người nổi tiếng tham gia quảng cáo cho các sản phẩm, hoặc sử dụng nhiều hội, nhóm trên mạng xã hội để mua lượng theo dõi hoặc tâng bốc lẫn nhau bằng các bình luận, thậm chí chốt đơn để đánh lừa người tiêu dùng... Ngoài ra, để dễ dàng kinh doanh, người bán hàng trên sàn thương mại điện tử tìm mọi cách để lách qua các bộ lọc kỹ thuật của sàn, cố tình thay đổi tên sản phẩm khi đăng bán để tránh bị kiểm soát. Khi cơ quan chức năng phát hiện vi phạm thì các đối tượng lại tiếp tục đổi thành tên khác. Ðáng chú ý, một số đối tượng thường sử dụng nơi bán hàng, nơi quảng cáo, chốt đơn và kho hàng ở các khu vực khác nhau, gây khó khăn trong việc theo dõi.

Theo đánh giá của Bộ Công thương, hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại trên không gian mạng được thực hiện dưới nhiều phương thức, thủ đoạn xâm phạm trực tiếp đến trật tự quản lý hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa; xâm phạm quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân… Các hành vi vi phạm pháp luật có tính ẩn danh rất cao, dễ giả mạo, thay đổi che giấu nhân thân lý lịch người thực hiện; dễ tẩy xóa, sửa chữa, thay đổi dấu vết, chứng cứ để che giấu hành vi phạm tội, đối phó với cơ quan chức năng, không phân biệt ranh giới, khu vực. Ðối tượng có thể ở tại vị trí này để hoạt động buôn lậu, buôn bán hàng giả, gian lận thương mại ở một vị trí khác. Cùng với đó, tình trạng kinh doanh, buôn bán hàng cấm, hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng kém chất lượng công khai trên các trang thương mại điện tử, nhất là các sàn giao dịch thương mại điện tử luôn tiềm ẩn những nguy cơ đe dọa môi trường kinh doanh và làm ảnh hưởng niềm tin của người tiêu dùng.

Trong bối cảnh hiện nay, thương mại điện tử là xu hướng phát triển tất yếu, vì vậy, việc ngăn chặn hàng kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái là một việc làm cần thiết để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Song để giải quyết vấn đề này, đòi hỏi có các giải pháp quyết liệt của các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Trong đó, giải pháp quan trọng hàng đầu chính là xử lý nghiêm các hành vi buôn lậu hàng giả, hàng nhái và gian lận thương mại trên môi trường thương mại điện tử theo đúng quy định pháp luật. Tăng cường ứng dụng các giải pháp công nghệ thông tin nhằm phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm trong kinh doanh hàng hóa trên mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử. Ðồng thời, đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, quảng bá, nâng cao nhận thức của người dân trong việc phòng, chống các hành vi gian lận thương mại, bán hàng giả, hàng nhái.

HOÀNG OANH