Khám phá lịch sử hơn 6.000 năm của các đô thị

Cuốn sách mang đến một hành trình xuyên suốt hơn 6.000 năm, khám phá qua 26 thành phố, đô thị với những cái tên nổi bật như Babylon, Athens, London, Paris, New York, Los Angeles, Lagos…., đưa bạn đọc đến với câu chuyện huy hoàng, đầy sắc màu về lịch sử phát triển của đô thị và hiểu rõ cách các thành phố không ngừng vận hành để trở thành động lực ươm mầm cho những phát kiến vĩ đại nhất của nhân loại.

Trong “Metropolis”, đô thị hiện lên vừa mê hoặc vừa không kém phần thâm sâu khó dò. Wilson đã trình bày ngắn gọn mục đích và quan điểm của mình ngay từ đầu: ông không xem đô thị là là một tập hợp các công trình kiến trúc hay trung tâm quyền lực, lợi nhuận mà với ông, đô thị là mọi ngóc ngách cư trú của con người, từ những con phố xa hoa đến những khu ổ chuột tồi tàn nhất. Mỗi mét vuông của đô thị, ta thấy được sự tương tác giữa môi trường, kiến trúc với cư dân sinh sống bên trong. Ông chỉ ra rằng đô thị là một thực thể biến đổi sống động, có khả năng vừa định hình lối sống, tư tưởng của các cư dân bên trong nó, lại vừa có thể thách thức các giá trị và hiểu biết của con người.

Trong “Metropolis”, đô thị hiện lên sống động như một thực thể với những mô liên kết, đóng vai trò ràng buộc toàn bộ các phần của sinh thể với nhau. Những thực thể đó đã luôn tìm cách thích nghi với biến đổi khí hậu, thay đổi các tuyến đường giao thương, thay đổi công nghệ, tác động của chiến tranh, bệnh tật và biến động chính trị.

Tác phẩm đề cập đến các đô thị cổ đại như Uruk, Babylon, Athens hay Alexandria với những thành tựu văn hóa rực rỡ, những khát vọng chiến thắng thiên nhiên và cả những minh chứng bị thiên nhiên khuất phục.

Cơn bùng nổ đô thị hoá bắt đầu tại châu Âu tính từ thế kỷ 12. Bước vào giai đoạn mới với nhiều biến động chính trị, quân sự và văn hoá bắt đầu bởi cuộc Thập tự chinh. Việc cướp bóc, mở rộng lãnh thổ, truyền bá văn hoá đã mở ra thời đại của tiền, tín dụng và giao thương, châu Âu trẻ hoá từ đó và các metropolis tại Đức, Ý, Pháp và Bồ Đào Nha cũng được hồi sinh.

Ở thế kỷ 19, những đại dịch lớn đã định hình các đô thị hiện đại bởi chúng buộc người ta phải phát triển kiến trúc, vệ sinh và quy hoạch mới. London, Paris, Amsterdam, New York... kế thừa những tòa nhà ngoạn mục, ngôi nhà lộng lẫy, quảng trường thời thượng, cửa hàng xa xỉ. Chưa dừng ở đó, thế kỷ 21 này, người ta có thể nhìn thấy tầm vóc của sự đô thị hóa từ ngoài không gian, qua những đốm sáng lấp lánh trên bề mặt Trái Đất vào ban đêm. Việc xây dựng nhà chọc trời trên toàn cầu đã tăng 402% kể từ thời điểm bước sang thiên niên kỷ mới. Sự phát triển đột ngột theo chiều đứng của đường cảnh quan đô thị hiện ra rõ ràng trên cả hành tinh. Loài người đã thành công thể hiện khao khát của mình - khao khát được quảng bá về sự hùng cường của metropolis trên chân trời cảnh quan.

Mặt trái của những đô thị phát triển quá nhanh, cũng như những tác động của nó lên lối sống của con người cũng được tác giả đề cập đến. Trải qua các cuộc thế chiến, những vụ khủng bố, biểu tình khiến thị dân ở metropolis có xác suất chịu các vấn đề rối loạn tâm trạng và rối loạn bồn chồn cao hơn nhiều so với những người ở nông thôn. Thành phố bóp méo tâm hồn, tạo áp lực lên thần kinh, mài xơ tâm trí và lá phổi của chúng ta bởi đống hỗn độn của tiếng ồn, sự ô nhiễm và mật độ đông đúc quá mức.

Ngoài ra, sự lây lan nhanh của virus Covid-19 vào năm 2019-2020 trên khắp hành tinh này cho thấy virus lây lan thông qua các mạng lưới mối quan hệ xã hội phức tạp - cả bên trong lẫn giữa các đô thị - những mạng lưới khiến nó ngay lập tức trở nên quá mạnh mẽ và quá nguy hiểm đối với chúng ta. Khi những cư dân đô thị đi tìm sự an toàn ở vùng đồng quê, họ thường phải đối mặt với sự thù địch không chỉ vì họ đến và mang theo bệnh tật, mà còn vì đã bỏ rơi những người sống cùng đô thị với họ.

Ben Wilson là một nhà sử học, sinh năm 1980, là tác giả của cuốn sách bán chạy “Empire of the Deep: The Rise and Fall of the British Navy” (The Sunday Times bestseller), và cuốn sách “What Price Liberty?” từng đoạt giải Somerset Maugham.

Ngoài viết sách, ông còn làm tư vấn cho rất nhiều chương trình lịch sử truyền hình nước Anh.