Theo ghi nhận, các tàu hút cát không biển số kiểm soát, tem đăng kiểm bắt đầu hoạt động từ sáng sớm và chỉ mất khoảng 20 phút để hút đầy khoang rồi nhanh chóng di chuyển đến bãi tập kết gần đó để bơm cát lên bờ. Hoạt động này diễn ra liên tục từ sáng đến chiều tối, với hàng chục chuyến tàu mỗi ngày.
Người dân địa phương phản ánh rằng việc khai thác cát diễn ra liên tục trong nhiều ngày, thậm chí các vòi hút còn được đưa sát vào bờ, khiến họ lo lắng về nguy cơ sạt lở nghiêm trọng.
Trong quá trình ghi nhận thực tế, một người đàn ông tự xưng là Tuyến, người trông coi hoạt động khai thác, đã xác nhận đây là tàu khai thác là của HTX Khai Minh và thừa nhận việc khai thác mới được nối lại vài ngày sau thời gian tạm dừng. Tuy nhiên, người này không thể giải thích lý do tàu hút cát lại không có số hiệu.
Cách vị trí khai thác khoảng 100m là bãi tập kết cát được cho là của ông Nguyễn Ngọc Tuyến, cũng hoạt động hết công suất cả ngày lẫn đêm. Cát sau khi được bơm lên bãi sẽ được bốc xúc lên các xe tải chờ sẵn để vận chuyển đi tiêu thụ. Đáng chú ý, bãi tập kết này từng bị chính quyền xã Xuân Ái đình chỉ hoạt động do không có đầy đủ hồ sơ pháp lý. Tuy nhiên, bất chấp lệnh đình chỉ, bãi vẫn ngang nhiên hoạt động, phớt lờ các quy định pháp luật.
Ông Nguyễn Thế Cường, Chủ tịch UBND xã Xuân Ái, cho biết chính quyền đã nắm được thông tin phản ánh của người dân và đã lập biên bản đối với khu vực bãi tập kết. Ông Cường cam kết sẽ giao các phòng chuyên môn xử lý theo quy định, nhưng cũng thừa nhận có vướng mắc do mới nhận bàn giao chính quyền mới.
Vào sáng ngày 30/7/2025, Đoàn kiểm tra của UBND xã Xuân Ái đã kiểm tra cơ sở của ông Nguyễn Ngọc Tuyến. Tại thời điểm kiểm tra, bãi tập kết với tổng diện tích hơn 1000m2 vẫn đang hoạt động. Đoàn kiểm tra đã yêu cầu đình chỉ mọi hoạt động khai thác, tập kết cho đến khi cơ sở hoàn tất đầy đủ thủ tục theo quy định.
Thời gian qua, tỉnh Lào Cai đã có nhiều chỉ đạo về việc kiểm tra, giám sát hoạt động khai thác khoáng sản, đặc biệt là cát sỏi lòng sông. Tuy nhiên, tình trạng khai thác cát trái phép ở xã Xuân Ái vẫn diễn ra ngang nhiên, gây bức xúc trong nhân dân và tiềm ẩn nguy cơ "chảy máu" tài nguyên quốc gia.
Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý, xử lý vi phạm trong hoạt động khai thác, kinh doanh khoáng sản, cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa các cấp, các ngành chức năng. Đồng thời, cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động khoáng sản, đảm bảo khai thác đi đôi với bảo vệ môi trường và tài nguyên quốc gia.
