Chiều 18/6, tại Khánh Hòa, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự lễ khánh thành 2 dự án thành phần Nha Trang - Cam Lâm và Vĩnh Hảo - Phan Thiết thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2017 - 2020.
Lễ khánh thành do Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Khánh Hòa và Bình Thuận tổ chức, kết nối trực tuyến giữa hai điểm cầu đặt tại tỉnh Khánh Hòa và tỉnh Bình Thuận.
Cùng tham dự lễ khánh thành có Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh, Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa Nguyễn Hải Ninh, Bí thư Tỉnh ủy Bình Thuận Dương Văn An, Trung tướng Nguyễn Trường Thắng, Tư lệnh Quân khu 7; lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương.
Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2017-2020 gồm 11 dự án thành phần, với 8 dự án đầu tư công và 3 dự án hợp tác công tư (PPP), trong đó có dự án Nha Trang - Cam Lâm.
Dự án có chiều dài 49,1 km. Giai đoạn phân kỳ, dự án được đầu tư với quy mô mặt cắt ngang 4 làn xe, bề rộng nền đường 17 m, vận tốc thiết kế 80 km/h. Giai đoạn hoàn chỉnh, dự án sẽ được đầu tư với quy mô đạt tiêu chuẩn đường cao tốc vận tốc thiết kế 120 km/h.
Tổng vốn thực hiện dự án là hơn 5.500 tỷ đồng. Trong đó, nguồn vốn nhà đầu tư khoảng hơn 2.500 tỷ đồng, nguồn vốn nhà nước tham gia dự án khoảng gần 3.000 tỷ đồng.
Nhà đầu tư dự án là Công ty TNHH Tập đoàn Sơn Hải; doanh nghiệp dự án là Công ty TNHH đầu tư đường cao tốc Nha Trang - Cam Lâm. Dự án được khởi công tháng 9/2021, đến nay, tuyến chính đã cơ bản hoàn thành và được đưa vào khai thác tạm thời từ ngày 19/5/2023.
Còn cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết có chiều dài khoảng 100,8 km. Giai đoạn phân kỳ, dự án được đầu tư với quy mô 4 làn xe, bề rộng nền đường 17 m, vận tốc thiết kế 80 km/h. Giai đoạn hoàn chỉnh, dự án sẽ được đầu tư với quy mô đạt vận tốc thiết kế 100 - 120 km/h.
Đây là dự án đầu tư công với tổng mức đầu tư hơn 10.800 tỷ đồng. Dự án được khởi công tháng 9/2020, đến nay đã cơ bản hoàn thành tuyến chính và đã được Bộ GTVT đưa vào khai thác tạm thời từ ngày 19/5/2023.
Không nói không, không nói khó, không nói có mà không làm
Các ý kiến phát biểu tại lễ khánh thành nhấn mạnh, dự án Nha Trang - Cam Lâm và Vĩnh Hảo - Phan Thiết được khởi công trong năm 2020 và 2021, cũng như các dự án khác của giai đoạn 1 đang triển khai xây dựng, trong quá trình thi công đã gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, làm ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ.
Cụ thể, các dự án chịu ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19, công tác giải phóng mặt bằng tuy đã được triển khai quyết liệt nhưng vẫn chưa đáp ứng được tiến độ theo kế hoạch; biến động giá nguyên, nhiên vật liệu do ảnh hưởng xung đột địa chính trị trên thế giới gây khó khăn đến nguồn lực tài chính của các nhà thầu; thiếu hụt về nguồn vật liệu đắp, thời tiết diễn biến bất thường, mùa mưa đến sớm và kéo dài hơn thường lệ…; các quy định còn nhiều khó khăn, vướng mắc.
Nắm bắt và chia sẻ với những khó khăn, vướng mắc đó, Chính phủ, Ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành GTVT đã tập trung thời gian để chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ, toàn diện với tinh thần "Khó khăn đến đâu thì tháo gỡ đến đó, khó khăn ở đâu thì tháo gỡ ở đó; vướng mắc ở cấp nào thì cấp đó giải quyết", "không nói không, không nói khó, không nói có mà không làm". Chính phủ đã kịp thời ban hành các nghị quyết để giải quyết thiếu hụt vật liệu cho các dự án; quyết liệt chỉ đạo các bộ, ngành thực hiện nhiều giải pháp để sớm bình ổn giá vật liệu xây dựng, bảo đảm nguồn cung ứng xăng dầu…
Đặc biệt, đối với dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết cho đến cận thời điểm về đích (30/4/2023), tuyến chính dù đã cơ bản hoàn thành song vẫn không thể kết nối đồng bộ cùng thời điểm với cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây do phải chờ gia hạn mỏ đất đắp. Tháo gỡ khó khăn cho dự án, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 47 thí điểm về tháo gỡ khó khăn cấp phép khai thác các mỏ đất đắp phục vụ dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết, nhờ đó, dự án đã hoàn thành vào dịp sinh nhật Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/2023).
Còn dự án Nha Trang - Cam Lâm được đầu tư theo phương thức PPP, triển khai trong bối cảnh pháp luật về đầu tư PPP chưa hoàn thiện. Dự án được lựa chọn nhà đầu tư trước khi Luật đầu tư PPP được ban hành, "làn sóng" phản ứng các dự án BOT giao thông xuất hiện tại nhiều tỉnh, thành trên cả nước ảnh hưởng tâm lý của các nhà đầu tư và e ngại của tổ chức tín dụng tài trợ vốn. Đã có 5/8 dự án thành phần Quốc lộ 45- Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Mai Sơn – Quốc lộ 45, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây đã phải chuyển đổi phương thức PPP sang đầu tư công.
Việc kêu gọi đầu tư PPP tại dự án cao tốc Bắc - Nam có lúc tưởng chừng khó thực hiện. Nhưng với sự đồng hành tháo gỡ vướng mắc trong cơ chế, chính sách của Quốc hội, Chính phủ, Bộ GTVT và các bộ, ngành liên quan, các dự án thành phần: Nha Trang - Cam Lâm, Diễn Châu - Bãi Vọt, Cam Lâm - Vĩnh Hảo lần lượt lựa chọn được các nhà đầu tư uy tín.
Hợp đồng PPP dự án Nha Trang - Cam Lâm được ký kết ngày 6/5/2021, đánh dấu sự thành công đầu tiên của mục tiêu cụ thể hóa cơ chế "Nhà nước và nhân dân cùng làm" tại dự án cao tốc huyết mạch đầu tiên của cả nước. Với sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ GTVT, sự vào cuộc quyết tâm cao của Nhà đầu tư và các đơn vị liên quan, dự án Nha Trang - Cam Lâm đã rút ngắn thời gian về đích trước 3 tháng.
Ông Nguyễn Viết Hải, Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Sơn Hải xúc động nhắc lại 2 lần Thủ tướng Phạm Minh Chính vào thăm, kiểm tra, động viên các dự án cao tốc Bắc – Nam trong hai dịp Tết Nguyên đán 2022, 2023, trong đó có dự án Nha Trang – Cam Lâm. Tập đoàn đã mạnh dạn đề xuất nhiều kiến nghị và được Thủ tướng đồng ý để nâng cao chất lượng và rút ngắn tiến độ thi công 3 tháng.
Theo Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ, ngành GTVT xác định, việc hoàn thành các dự án đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng là danh dự, trách nhiệm của ngành trước Đảng, Nhà nước và nhân dân.
Từ Bộ trưởng đến các đồng chí lãnh đạo Bộ, các cơ quan trực thuộc, các chủ đầu tư/ban quản lý dự án, các đơn vị tư vấn, đặc biệt là các nhà đầu tư/nhà thầu thi công đã quyết tâm với tinh thần theo chỉ đạo của Thủ tướng: "Đã nỗ lực rồi thì nỗ lực hơn nữa, cố gắng rồi thì cố gắng hơn nữa, quyết tâm rồi thì quyết tâm cao hơn nữa, xác định trọng tâm trọng điểm để phân bổ nguồn lực thời gian thực hiện thắng lợi mục tiêu đã đề ra".
Bộ GTVT đã tổ chức phát động các phong trào thi đua với mục đích vừa động viên, cổ vũ, vừa là "mệnh lệnh" để các chủ thể tham gia dự án nỗ lực phấn đấu, tổ chức triển khai 3 ca 4 kíp, thi công xuyên Lễ, xuyên Tết.
Quyết tâm hoàn thành bằng được tuyến cao tốc Bắc – Nam phía đông đúng tiến độ
Phát biểu tại lễ khánh thành, trong không khí phấn khởi, tự hào kỷ niệm 75 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc (11/6/1948), Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chính thức tuyên bố khánh thành các dự án Nha Trang - Cam Lâm và Vĩnh Hảo - Phan Thiết.
Việc đưa vào khai thác 2 đoạn cao tốc đã cơ bản kết nối tuyến cao tốc từ TPHCM - Khánh Hòa, giúp rút ngắn thời gian di chuyển, giảm tải cho Quốc lộ 1A, đáp ứng nhu cầu đi lại, vận tải, giao lưu văn hóa, xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, kích cầu du lịch, góp phần phát huy tối đa tiềm năng và lợi thế của vùng đất duyên hải tươi đẹp Nam Trung Bộ, kết nối hai trung tâm kinh tế, du lịch lớn là TPHCM và Khánh Hòa, hai vùng kinh tế - xã hội.
"Chúng ta đều có rất nhiều cảm xúc khi đi trên tuyến đường cao tốc thông suốt từ TPHCM ra Khánh Hòa. Đây là kết quả có được dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự phối hợp, đồng hành, giám sát của Quốc hội, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự ủng hộ của người dân và doanh nghiệp", Thủ tướng phát biểu.
Về phần mình, Chính phủ đã lắng nghe, thấu hiểu, phát hiện và kịp thời phản ứng chính sách để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án. Thủ tướng cho biết, mỗi lần kiểm tra, đôn đốc trên các công trường giao thông đều khẳng định bài học, kinh nghiệm sâu sắc về việc bám sát thực tiễn, xuất phát từ thực tiễn, tôn trọng thực tiễn, lấy thực tiễn làm thước đo. Từ đó, chúng ta có thêm cảm xúc, tự tin, động lực để quyết tâm hoàn thành bằng được tuyến cao tốc Bắc – Nam phía đông.
Theo Thủ tướng, hành lang vận tải Bắc - Nam luôn đóng vai trò rất quan trọng, là trục xương sống, hành lang kinh tế - vận tải huyết mạch của đất nước. Chính vì vậy, để tạo ra động lực đột phá, phát huy được tiềm năng, lợi thế các địa phương trên hành lang này, tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông đã được quy hoạch với tổng chiều dài 2.063 km từ Cửa khẩu Hữu Nghị - Lạng Sơn đến Cà Mau đi qua 32 tỉnh, thành phố.
Với việc đưa vào khai thác 2 dự án Nha Trang - Cam Lâm và Vĩnh Hảo - Phan Thiết với tổng chiều dài hơn 150 km, tổng số chiều dài khai thác trên trục cao tốc Bắc Nam được nâng lên 954 km. Tính cả các tuyến cao tốc khác, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, cả nước đã đưa vào khai thác gần 600 km, nâng tổng số đường cao tốc cả nước lên 1.729 km. Tới đây, sẽ hoàn thành thêm 123 km vào cuối năm 2023 và tập trung triển khai thực hiện xây dựng để hoàn thành toàn tuyến cao tốc Bắc – Nam vào năm 2025 và mục tiêu này là khả thi.
Thủ tướng đánh giá cao các đồng chí lãnh đạo Bộ GTVT thường xuyên đi kiểm tra, chỉ đạo tháo gỡ khó khăn tại công trường. Thủ tướng cũng ghi nhận, biểu dương các cán bộ, công chức, người lao động ngành GTVT, đặc biệt là nhà đầu tư, các ban quản lý dự án, các nhà thầu, các đơn vị tư vấn đã có quyết tâm cao, nỗ lực lớn, tích cực đổi mới tư duy, cách nghĩ cách làm để khắc phục các khó khăn về dịch bệnh, thời tiết bất lợi, làm việc không kể ngày đêm, "tăng ca, tăng kíp", "vượt nắng, thắng mưa, thắng đại dịch", huy động đủ nguồn lực, thiết bị và máy móc, thực hiện nghiên cứu, áp dụng nhiều giải pháp kỹ thuật để đưa các dự án đi vào khai thác, vận hành.
Thủ tướng biểu dương sự nỗ lực, trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền các địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng, giải quyết thiếu hụt vật liệu; cảm ơn bà con nhân dân trong vùng ảnh hưởng đã sẵn sàng nhường đất, dời nhà để triển khai các dự án.
Rút ra nhiều bài học kinh nghiệm quan trọng, quý báu
Thủ tướng nêu rõ, đạt được kết quả ngày hôm nay, chúng ta rút ra một số bài học kinh nghiệm quan trọng.
Một là, phải có cách làm, tư duy, phương pháp luận, cách tiếp cận mới, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm, tổ chức thực hiện khoa học, hợp lý, hiệu quả và luôn luôn lắng nghe, thấu hiểu các nhà đầu tư, nhà thầu, tư vấn.
Hai là, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu, cần phải bám sát thực tiễn, chủ động nắm bắt tình hình và nâng cao tính dự báo để kịp thời điều chỉnh kế hoạch, thực hiện các giải pháp để xử lý kịp thời, dứt điểm ngay tại công trường các vướng mắc, tồn tại phát sinh trong quá trình triển khai các dự án. Các bộ, ngành, địa phương đã quyết tâm rồi, cần quyết tâm cao hơn nữa; đã cố gắng rồi, cần cố gắng hơn nữa; đã nỗ lực rồi, cần nỗ lực nhiều hơn nữa để hoàn thành mục tiêu đề ra.
Ba là, phải chủ động giải quyết các công việc trong thẩm quyền; phải xác định đường cao tốc là tài sản chung của quốc gia mà địa phương trực tiếp được hưởng lợi để huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc một cách trách nhiệm, hiệu quả; linh hoạt xử lý các vấn đề theo thẩm quyền, nhất là giải phóng mặt bằng, nguyên vật liệu, đường hậu cần, bãi thải…; đặc biệt, xử lý vấn đề nguyên vật liệu xây dựng.
Bốn là, làm tốt công tác tuyên truyền, vận động để nhân dân hiểu và đồng thuận chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước; quan tâm đến đời sống của nhân dân, chú trọng công tác bố trí tái định cư cho người dân, đảm bảo nơi ở mới phải tốt hơn hoặc ít nhất bằng nơi ở cũ, đảm bảo về hạ tầng, y tế, giáo dục, dịch vụ; từ đó để người dân tin tưởng, sẵn sàng nhường đất, dời nhà phục vụ xây dựng các dự án.
Năm là, không chia nhỏ gói thầu; xác định các tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện để lựa chọn nhà thầu phù hợp với thực tế; bảo đảm công khai, minh bạch, nghiêm túc, hiệu quả, tuân thủ quy định pháp luật để lựa chọn được nhà thầu thực sự có năng lực, uy tín, kinh nghiệm quản lý, triển khai dự án quy mô lớn; đảm bảo các yếu tố về kỹ - mỹ thuật, tiết kiệm chi phí, không để tăng tổng mức đầu tư bất hợp lý.
Sáu là, kịp thời xử lý, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc với tinh thần "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ", cắt giảm tối đa thủ tục hành chính, không gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp; các vấn đề thuộc thẩm quyền thì phải giải quyết, tránh đùn đẩy trách nhiệm; kiên quyết chống tiêu cực, lãng phí, tham nhũng. Mỗi chủ thể, cá nhân có liên quan đều phải phát huy tinh thần yêu nước, trách nhiệm với Tổ quốc, với nhân dân.
Phát huy tối đa hiệu quả của các dự án
Việc hoàn thành 2 tuyến cao tốc Nha Trang - Cam Lâm và Vĩnh Hảo - Phan Thiết có vai trò, ý nghĩa to lớn trong phát triển kinh tế - xã hội của các tỉnh Khánh Hoà, Bình Thuận nói riêng, của vùng duyên hải Nam Trung Bộ và của đất nước nói chung.
Để phát huy tối đa hiệu quả đầu tư các dự án, Thủ tướng yêu cầu Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tổ chức vận hành, khai thác bảo đảm an toàn; căn cứ nhu cầu giao thông để xây dựng kế hoạch đầu tư hoàn chỉnh dự án theo quy mô quy hoạch trong tương lai; nghiên cứu, phân tích, đánh giá rút kinh nghiệm trong việc triển khai dự án để làm bài học cho các dự án sau này; đẩy nhanh tiến độ thi công để đưa các đoạn còn lại của tuyến cao tốc Bắc - Nam vào khai thác đúng tiến độ, nâng cao chất lượng và không đội vốn bất hợp lý; phối hợp, hỗ trợ chặt chẽ với các địa phương khẩn trương triển khai xây dựng các dự án cao tốc trục Đông - Tây, các dự án vành đai đô thị tại TPHCM và Hà Nội, các dự án kết nối liên vùng theo hình thức PPP.
UBND các tỉnh Khánh Hoà, Bình Thuận chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan tiếp tục chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của người dân, nhất là những gia đình, người dân nhường mặt bằng, đất đai cho dự án, bảo đảm người dân có điều kiện sống tốt hơn, yên tâm "an cư - lập nghiệp"; tận dụng tối đa lợi thế của tuyến đường cao tốc để quy hoạch và phát triển không gian mới nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Các bộ ngành, địa phương, cơ quan và nhân dân khi vận hành cần bảo đảm an toàn giao thông, an toàn công trình.
Nhân dịp này, Thủ tướng giao Bộ GTVT, các cơ quan cần đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm từ dự án PPP Nha Trang – Cam Lâm và các dự án sắp hoàn thành tới đây để có cái nhìn khách quan hơn và tiếp tục hoàn thiện các quy định về đầu tư PPP.
Thủ tướng cũng hoan nghênh và đồng ý chủ trương giao UBND tỉnh Khánh Hoà là cơ quan nhà nước có thẩm quyền với dự án cao tốc Nha Trang – Liên Khương (Lâm Đồng) theo hình thức PPP; Bộ GTVT và các cơ quan liên quan hỗ trợ tỉnh; lựa chọn nhà đầu tư tuân thủ theo pháp luật nhưng chú ý đến các nhà đầu tư có uy tín, hiệu quả, đã làm các công trình mà "cân, đong, đo, đếm" được.
