Thêm hy vọng cho nhiều bệnh nhân
Hành trình hơn 30 năm ghép tạng của nền y học Việt Nam, kể từ ca ghép đầu tiên (năm 1992) cho thấy những nỗ lực, cố gắng không ngừng của đội ngũ thầy thuốc. Về kỹ thuật ghép tạng, nước ta đi sau thế giới nhưng lại có tốc độ phát triển vượt bậc.
Chất lượng cuộc sống của bệnh nhân sau ghép tạng cũng tăng dần. Với việc làm chủ các kỹ thuật ghép tạng, nước ta rất cần có thêm nhiều nguồn tạng hiến, các cơ sở y tế phát triển kỹ thuật cấy ghép mô tạng đạt tiêu chuẩn quốc tế để người bệnh chờ ghép tạng có thêm cơ hội sống. Cùng với đó, cần tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người phù hợp với tình hình thực tế.
Mới đây, Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người (Bộ Y tế) tổ chức hội thảo về hiến mô, tạng từ người chết tim, nhằm xin ý kiến các nhà khoa học, các chuyên gia để đề xuất bổ sung chết tim và hiến mô, tạng từ người chết tim vào Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác sửa đổi trong năm 2025.
 |
| Ca ghép tạng tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức. Ảnh: VIỆT ĐỨC |
Chia sẻ với báo chí, PGS, TS Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người, Phó giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, thông tin: Trên thế giới hiện có hai nguồn hiến tạng, đó là từ người sống và người chết.
Với người chết có hai nguồn là nguồn chết tim và chết não. Việt Nam đã có Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác; các văn bản, quy định hướng dẫn về chẩn đoán chết não, nhưng luật chưa đề cập đến nguồn tạng hiến từ người chết tim. Hơn 10 năm qua, nguồn hiến tạng từ người chết tim đã được nhiều nước quan tâm nên số tạng hiến từ người chết tim tăng nhanh, thậm chí, cao hơn nguồn hiến từ người chết não. Như vậy, nguồn hiến tạng, hiến mô từ người chết tim phải được quan tâm, cụ thể hóa để đưa vào luật.
Theo PGS, TS Nguyễn Quang Nghĩa, Giám đốc Trung tâm ghép tạng, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức: Thực tế tại Bệnh viện có nhiều trường hợp trong quá trình đánh giá chết não thì bệnh nhân bất ngờ ngừng tuần hoàn (ngừng tim). Trong trường hợp này, dù gia đình đã đồng ý hiến tạng, nhưng bệnh nhân không được chẩn đoán là chết não, không thể hiến tạng nên rất lãng phí nguồn tạng hiến. Do vậy, việc xây dựng quy định về hiến tạng từ người chết tim là cần thiết để mở thêm cơ hội nhận tạng hiến cho người bệnh nặng.
Nêu ý kiến về việc cần bổ sung hiến mô tạng từ người chết tim vào luật, bác sĩ Dư Thị Ngọc Thu, Trưởng đơn vị Điều phối ghép các bộ phận cơ thể người, Bệnh viện Chợ Rẫy, cho rằng: Không phải bất kỳ ai cũng có thể hiến được tạng khi còn sống và phải ưu tiên bảo vệ sức khỏe người hiến khi còn sống. Vì vậy, ghép tạng từ người hiến ngừng tim hoặc ngừng tuần hoàn sẽ mở rộng tối đa nguồn tạng hiến.
Không để lãng phí nguồn tạng hiến
Tại Việt Nam hiện nay, hàng chục nghìn người vẫn đang giành giật sự sống từng ngày để chờ được ghép gan, thận, tim... Theo Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người, hiện trong danh sách chờ ghép tạng có hơn 5.000 bệnh nhân. Đây chỉ là con số rất nhỏ so với thực tế.
Điều đó cho thấy, trong khi nhu cầu thì lớn mà nguồn tạng để ghép vẫn rất hạn chế, cần nhiều giải pháp để gia tăng nguồn hiến tạng. Những ca ghép mô, tạng từ những người chết não, ngừng tim, hiến tặng thời gian qua đã mở ra hướng đi đúng đắn, mang lại lợi ích và ý nghĩa cho xã hội.
Chia sẻ về việc nên đưa hiến tạng từ người chết tim vào luật, để các đơn vị y tế có cơ sở triển khai thực hiện, bác sĩ Dư Thị Ngọc Thu cho rằng: "Cần phải có quy định chẩn đoán chết tim. Dựa vào thực tế lâm sàng và nền tảng lý thuyết, kinh nghiệm của các chuyên gia trên thế giới trong chẩn đoán “chết” để hiến tạng: Chết não và chết tuần hoàn/ngừng tim là hai lĩnh vực riêng, nhưng không thể tách rời; cần có định nghĩa rõ ràng về ngừng tim và chết não trong hiến tạng. Trong chẩn đoán chết não, ngừng tim, cần có sự đồng thuận về pháp lý với công an, hình sự, pháp y".
Để có đầy đủ hành lang pháp lý đưa người hiến mô, tạng từ chết tim vào luật, TS Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho rằng: "Quy trình xác định chết tim cần làm nghiêm túc. Hiện nay, nhiều nước trên thế giới đã có quy định về việc hiến tạng từ người chết tim. Do đó, theo ý kiến của tôi, để xây dựng tiêu chuẩn chẩn đoán chết tim của Việt Nam để hiến tạng, chúng ta nên tham khảo và áp dụng bộ tiêu chí chuẩn đã áp dụng trên thế giới. Như thế, chúng ta có tính hội nhập và bảo đảm về tính pháp lý đối với nguồn tạng hiến”.
Ông Hà Trường Giang, chuyên viên Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) nhận định: Sau 18 năm triển khai Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác, qua phần đánh giá, tổng kết thi hành luật đã ghi nhận những phát sinh, bất cập, vướng mắc trong quá trình triển khai.
Thực tế, trình độ ghép tạng của Việt Nam tương đương với trình độ ghép tạng của nhiều nước tiên tiến trên thế giới. Việc thực hiện thành công các ca ghép tạng mở ra cơ hội kéo dài sự sống cho nhiều bệnh nhân, đồng thời thúc đẩy sự phát triển ghép tạng của ngành y tế. Do đó, cần xây dựng quy trình và tiêu chuẩn chẩn đoán chết tim thành một chương, mục trong luật để tạo cơ sở pháp lý trong tổ chức thực hiện.
Ghép mô, tạng là phương pháp điều trị hiệu quả cho người bị bệnh hỏng mô, tạng không hồi phục. Cho đến nay, kỹ thuật này ngày càng phát triển không ngừng và được ghi nhận là một trong những thành tựu quan trọng nhất của y học thế giới, làm thay đổi cuộc sống của nhân loại. Bởi vậy, việc đề xuất hiến tặng mô, tạng từ người chết tim sẽ mở ra những tín hiệu tích cực trong điều trị nối dài sự sống cho người bệnh chờ ghép tạng.
