Hiện nay xu hướng sử dụng xe đạp điện, xe máy điện, ô tô điện ngày càng gia tăng trong cộng đồng. Riêng tại Hà Nội, số liệu của Sở Giao thông Vận tải cho thấy, trên địa hiện có khoảng 200.000 xe máy, xe đạp điện cùng hàng nghìn ô tô điện đang hoạt động. Trong khi đó, nhiều xe có nguồn gốc không rõ ràng, sử dụng pin kém chất lượng, tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ.
Theo các chuyên gia, có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng chập, cháy xe điện trong quá trình sạc hoặc sử dụng. Nguyên nhân sâu xa khi sạc hoặc sử dụng các xe điện phát sinh các tia lửa điện, phát sinh các nguồn điện vượt quá mức kiểm soát gây chập, cháy.
Chuyên gia, Tiến sỹ Trần Trọng Tuấn, giảng viên Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải cho biết, có 4 nhóm nguyên nhân chính gây ra hiện tượng chập, cháy xe điện.
Thứ nhất là từ các thiết bị, dây dẫn, hệ thống cung cấp phụ tải điện cho hệ thống sạc. Trong các gia đình hệ thống này được tính toán, đáp ứng một công suất nhất định. Tuy nhiên sau một thời gian sử dụng phụ tải điện luôn tăng lên, dẫn đến quá tải là nguyên nhân gây chập, cháy.
Nguyên nhân thứ hai, là đối với hệ thống sạc và các cáp sạc, mỗi hãng xe sẽ cung cấp một thiết bị sạc phù hợp, trong quá trình sử dụng nên tuân thủ theo khuyến cáo của nhà sản xuất.
Tuy nhiên, thông thường do không thực hiện đúng chuẩn thiết bị, hoặc một thiết bị sạc cho nhiều xe cùng lúc dẫn đến hiện tượng chập, cháy. Cũng có thể việc sử dụng các thiết bị sạc cho xe điện không đúng với quy trình. Ví dụ như cắm các thiết bị điện với thiết bị kết nối phát sinh ra các tia lửa điện gây cháy.
Nguyên nhân thứ 3, ngày nay pin sử dụng cho xe điện chủ yếu là pin Lithium. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, cũng như quá trình sạc phát sinh ra nguồn nhiệt. Sau thời gian sử dụng pin này sẽ bị chai, phồng, kém chất lượng đây là nguyên nhân chính gây ra hiện tượng chập ở xe điện.
Nguyên nhân thứ tư là về phương tiện, do không bảo dưỡng, sửa chữa thường xuyên theo khuyến cáo của nhà sản xuất nên dễ dẫn đến hư hỏng liên quan đến hệ thống điện điều khiển, hệ thống điện cung cấp cho động cơ, gây ra hiện tượng cháy.
Theo ông N.H.T (xin giấu tên) - kỹ sư công nghệ, chuyên cung cấp, quản lý hệ thống phần mềm quản lý sạc xe điện ô tô cho rằng, các vụ cháy liên quan đến xe điện, nguyên nhân chủ yếu do sạc điện ắc quy, pin của xe dẫn đến cháy. Hiện nay các loại xe điện thường sử dụng pin Lithium, loại pin này chi phí bảo trì thấp, sạc nhanh và lợi thế về tuổi thọ, tuy nhiên độ ổn định nhiệt kém nên rất dễ cháy nổ.
Ông N.H.T nói “nếu pin đã quá tuổi sử dụng, kém chất lượng chủ xe không đi kiểm tra, bảo dưỡng thì rất dễ cháy, nổ”.
Còn về các giải pháp khắc phục tình trạng này, theo Tiến sỹ Trần Trọng Tuấn ứng với mỗi nhóm nguyên nhân thì sẽ có các biện pháp phòng tránh phù hợp. Như với nhóm nguyên nhân xuất phát từ hệ thống truyền tải, truyền dẫn điện đến hệ thống sạc phải kiểm tra, bảo dưỡng thường xuyên. Nếu phụ tải tăng quá lớn thì có thể thay thế hệ thống dây điện, và đầu tư thêm các hệ thống bảo đảm an toàn tránh hiện tượng chập, cháy hoặc dò điện.
Với nguyên nhân đối với các bộ sạc, cáp sạc khuyến cáo người dân nên sử dụng đúng chuẩn sạc của nhà sản xuất đã cung cấp. Quy trình sạc cũng tuân thủ đúng hướng dẫn của nhà sản xuất. Khi sạc pin không nên để giữ pin 100% quá lâu hoặc sử dụng quá kiệt pin dưới 20%.
Về nhóm nguyên nhân phương tiện, thì người sử dụng phải tuân thủ khuyến cáo của nhà sản xuất liên quan đến bảo dưỡng, sửa chữa định kỳ các loại xe điện đang sử dụng.
Tiến sỹ Trần Trọng Tuấn cho rằng, để khuyến cáo người dân không sạc điện tại nhà, hoặc khu chung cư vào ban đêm thì khá khó. Vì xe điện thường sử dụng cho các mục đích vào ban ngày và tối mới có thời gian để sạc, thông thường xe được sử dụng bộ sạc chậm, thời gian sạc từ 4-6 tiếng, hoặc là 8 tiếng.
Vì vậy phải khuyến cáo người dân có các biện pháp an toàn khi sạc xe điện để tránh xảy ra các hiện tượng chập, cháy.
Để ngăn ngừa nguy cơ cháy, nổ trong quá trình sử dụng xe điện, Cục Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ (C07, Bộ Công an) khuyến cáo như sau:
1. Lựa chọn, sử dụng xe điện bảo đảm chất lượng, đã được cơ quan quản lý có thẩm quyền kiểm định theo quy định; tuân thủ tuyệt đối theo hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất.
2. Thực hiện sạc điện theo đúng hướng dẫn và khuyến cáo của nhà sản xuất để đảm bảo độ bền và an toàn khi sử dụng; không sạc điện cho phương tiện khi phát hiện thiết bị sạc hoặc phương tiện gặp lỗi; khi ắc quy, pin có dấu hiệu phù, nứt… cần thay thế ắc quy, pin mới. Đồng thời lưu ý:
- Sạc điện lúc ắc quy, pin gần hết, dùng nguồn điện phù hợp (theo mức điện áp nhà sản xuất khuyến cáo) và ổn định; sau khi sử dụng phải chờ bình điện nguội khoảng 20 phút rồi mới bắt đầu sạc, không sạc ngay sau khi chạy xe, không sạc quá 8 giờ liên tục, khi sạc điện cần ngắt khóa điện nguồn, nếu không sẽ ảnh hưởng đến quá trình sạc điện... Nếu lâu không dùng xe, nên sạc ắc quy, pin đầy rồi tháo rời khỏi xe; không để ắc quy, pin ở khu vực nóng, ẩm; bảo quản bình điện ở nơi cao ráo, thoáng mát.
- Sạc điện ở nơi khô ráo thoáng mát, khi sạc trong phòng cần tránh nơi kín đảm bảo điều kiện thông thoáng gió tốt trong điều kiện nhiệt độ từ 0℃- 35℃, nếu không phải có các biện pháp bảo ôn hoặc giảm nhiệt; Khi sạc điện không để xe, ắc quy, pin, bộ sạc bên trên hoặc gần các vật dụng, hàng hóa dễ cháy, nổ gần nguồn lửa, nguồn nhiệt, thiết bị sinh lửa sinh nhiệt.
- Trong quá trình sạc điện phải thường xuyên kiểm tra để kịp thời phát hiện, xử lý ngay khi có sự cố; ngừng sạc điện trước khi ra khỏi nhà hoặc đi ngủ, tuyệt đối không sạc qua đêm và không có người lớn ở nhà.
3. Không được tự ý điều chỉnh thông số kỹ thuật của phương tiện, thiết bị khác so với yêu cầu kỹ thuật của phương tiện; khi thay thế các thiết bị, linh kiện, ắc quy, pin, bộ sạc… cần lựa chọn đúng chủng loại ắc quy, pin phù hợp, đồng bộ với các thông số quy định của sạc điện, động cơ và bộ điều khiển, không sử dụng loại không rõ nguồn gốc; không tự ý thay đổi kết cấu xe, không lắp thêm phụ kiện hay thiết bị tác động đến hệ thống dây dẫn và nguồn điện của xe (thiết bị không tương thích, chênh lệch nguồn điện có thể làm ắc quy, pin phát nổ). Thực hiện chế độ kiểm tra, bảo dưỡng theo quy định của nhà sản xuất.
4. Đối với xe ô tô điện:
- Sạc tại những trạm sạc xe điện dành cho ô tô đã được cấp phép theo quy định (tại trạm xăng, điểm dừng nghỉ, trong nhà và công trình...) hoặc sử dụng bộ sạc tại nhà bảo đảm an toàn phòng cháy, chữa cháy theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
- Các trạm sạc điện phải được duy trì yêu cầu về giải pháp ngăn cháy, chống cháy cháy lan đối với các khu vực xung quanh (cửa hàng kinh doanh xăng dầu, khu vực gara để xe...) và trang bị phương tiện về phòng cháy, chữa cháy theo quy định; có phương án xử lý tình huống cháy nổ tại khu vực sạc điện.
- Thường xuyên kiểm tra, bảo trì, bảo dưỡng các thiết bị, hệ thống điện, phương tiện phòng cháy, chữa cháy tại trạm sạc để kịp thời phát hiện, thay thế các thiết bị hư hỏng trong quá trình hoạt động.
