Phế cầu khuẩn là mối nguy hiểm khó lường

Hội nghị quy tụ hơn 1.000 chuyên gia y tế trong các lĩnh vực hô hấp, y học dự phòng và dịch tễ học tại Việt Nam và quốc tế. Đây là diễn đàn chuyên môn nhằm cập nhật về gánh nặng bệnh do phế cầu khuẩn ở người trên 50 tuổi và người lớn có bệnh nền, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và giới thiệu công cụ dự phòng bằng vaccine ngừa phế cầu mới, được phát triển dựa trên công nghệ vaccine cộng hợp.

Tại Việt Nam, phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae) là một trong những nguyên nhân chính gây viêm phổi mắc phải trong cộng đồng, một bệnh nhiễm trùng phổ biến và gây tử vong hàng đầu hiện nay. Bên cạnh đó, phế cầu khuẩn cũng là tác nhân gây ra các bệnh nhiễm trùng xâm lấn nguy hiểm như viêm màng não, nhiễm trùng máu, với tỷ lệ tử vong lên đến 40%; và các bệnh lý thường gặp như viêm tai giữa.

Theo Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ, tuổi cao là một yếu tố nguy cơ lớn đối với bệnh do phế cầu khuẩn. Người từ 50 tuổi trở lên có nguy cơ nhập viện do viêm phổi phế cầu cao hơn sáu lần so với người trẻ khỏe mạnh. Bên cạnh đó, người trưởng thành ở mọi lứa tuổi nếu mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), hen, tiểu đường, hoặc bệnh tim mạch cũng có nguy cơ gặp biến chứng do nhiễm phế cầu từ nhẹ đến nghiêm trọng, cao hơn gấp 3 đến 8 lần so với người khỏe mạnh cùng độ tuổi.

PGS, TS, BS Cao Hữu Nghĩa, Chủ nhiệm Bộ môn Khoa học Y sinh, Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Phế cầu khuẩn là mối nguy hiểm khó lường vì có trên 100 týp huyết thanh khác nhau và có từ 5 đến 90% người khỏe mạnh mang vi khuẩn này trong vòm họng. Khi hệ miễn dịch bắt đầu suy yếu do yếu tố tự nhiên như tuổi già hay do các bệnh mạn tính ở thận, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)... cơ thể dễ bị tổn thương bởi phế cầu khuẩn hơn. Khi mắc, các bệnh do phế cầu khuẩn thường diễn tiến nhanh, gây nguy hiểm đến tính mạng và tạo gánh nặng đáng kể về chi phí, không chỉ cho người bệnh mà còn cho cả hệ thống y tế.

Ở Việt Nam, dân số đang già đi nhanh chóng và các bệnh lý mạn tính có xu hướng xuất hiện ở độ tuổi trẻ hơn khiến số lượng người có nguy cơ cao trước phế cầu khuẩn ngày càng gia tăng. Đáng lưu ý, các týp huyết thanh phế cầu khuẩn gây nhiễm trùng xâm lấn và tử vong vẫn luôn lưu hành trong cộng đồng. Đồng thời, tình trạng kháng kháng sinh của phế cầu khuẩn ngày càng phổ biến, khiến việc điều trị kém hiệu quả hơn, kéo dài thời gian hồi phục và tăng chi phí chăm sóc. Trong bối cảnh đó, các chuyên gia cảnh báo bệnh do phế cầu khuẩn vẫn là một thách thức y tế lớn và nhấn mạnh tầm quan trọng của các giải pháp phòng ngừa bao phủ rộng hơn.

Mới đây, phế cầu khuẩn được Tổ chức Y tế Thế giới xếp vào nhóm tác nhân vi sinh cần ưu tiên phòng ngừa ở nhóm nguy cơ cao, để bảo vệ sức khỏe toàn cầu và góp phần làm nhẹ gánh nặng điều trị cho hệ thống y tế.

TS Mark Fletcher, Giám đốc Y khoa cao cấp, Bộ phận Nghiên cứu và Phát triển vaccine, Khu vực Thị trường mới nổi của Pfizer cho biết: Từ kinh nghiệm ở nhiều quốc gia trên thế giới, các chiến lược dự phòng bệnh do phế cầu khuẩn ở người lớn thường bao gồm việc giám sát huyết thanh dịch tễ, tăng cường nâng cao nhận thức cộng đồng về nâng cao sức khỏe, kiểm soát bệnh nền và phòng ngừa chủ động với nhóm nguy cơ cao. Trong đó, tiêm chủng đem lại nhiều hiệu quả về mặt y tế lẫn kinh tế.

Đến nay, Bộ Y tế đã cấp phép lưu hành năm loại vaccine phòng phế cầu khuẩn; mỗi loại có phương pháp phát triển, số lượng týp huyết thanh bao phủ, quá trình nghiên cứu lâm sàng và hồ sơ sau triển khai tiêm chủng khác nhau. Trong đó có bốn loại là vaccine theo công nghệ cộng hợp - loại công nghệ có khả năng tạo trí nhớ miễn dịch và giảm lượng phế cầu lưu trú ở vùng hầu họng, góp phần bảo vệ lâu dài và tăng cường miễn dịch cộng đồng.

GS, TS, BS Phan Trọng Lân, Chủ tịch Hội Y học Dự phòng Việt Nam, chia sẻ: Việt Nam đang đối mặt với quá trình già hóa dân số nhanh chóng, người cao tuổi mắc đa bệnh lý, nên việc phòng ngừa phế cầu khuẩn bằng tiêm chủng nhằm giảm gánh nặng viêm phổi mắc phải cộng đồng, một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu do các bệnh lý nhiễm trùng nhất là ở người có bệnh nền là hết sức cần thiết.

Các biện pháp phòng ngừa cũng liên tục được cập nhật, tiếp thu từ tiến bộ y khoa và kinh nghiệm kiểm soát bệnh tật của nhiều quốc gia trên thế giới đặc biệt là việc sử dụng vaccine phổ rộng, có hồ sơ an toàn và hiệu quả, tăng tỷ lệ bao phủ tiêm chủng, đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa biến chứng và tử vong do phế cầu khuẩn, góp phần trong việc chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân.