Phát triển doanh nghiệp KH&CN từ lâu đã được xác định là nhiệm vụ trọng yếu trong chiến lược phát triển quốc gia. Hệ thống doanh nghiệp này đóng vai trò cầu nối, đưa các kết quả nghiên cứu khoa học vào ứng dụng thực tiễn, tạo ra các sản phẩm giá trị cao và nâng cao năng lực sản xuất.
Gần đây, Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị (ban hành ngày 22/12/2024) đã nhấn mạnh việc "thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong doanh nghiệp." Nghị quyết này đề ra nhiều giải pháp, trong đó có việc xây dựng các chính sách đủ mạnh để khuyến khích khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và thu hút đầu tư. Để thể chế hóa các quan điểm chỉ đạo này, Chính phủ đã giao Bộ KH&CN chủ trì xây dựng dự án Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thay thế Luật KH&CN năm 2013, cùng với việc sửa đổi các văn bản liên quan đến thuế, đất đai và đấu thầu.
Tuy nhiên, Nghị định 13/2019/NĐ-CP hiện hành đã bộc lộ nhiều hạn chế, không còn phù hợp với bối cảnh mới và chưa kịp thời thể chế hóa các chỉ đạo của Đảng và Nhà nước.
Theo đánh giá của Bộ KH&CN, việc thực hiện Nghị định 13/2019/NĐ-CP gặp phải nhiều vướng mắc, bao gồm: Số lượng doanh nghiệp KH&CN còn hạn chế, mới chỉ đáp ứng khoảng 30% mục tiêu đề ra. Đặc biệt, số lượng doanh nghiệp được hình thành từ các viện, trường hoặc chuyển đổi từ các tổ chức công lập còn rất ít. Số lượng doanh nghiệp được hưởng các chính sách ưu đãi vẫn còn thấp.
Cơ sở dữ liệu về doanh nghiệp KH&CN không đầy đủ, thiếu thông tin và chưa được kiểm chứng. Thậm chí, chỉ có khoảng 30%-40% doanh nghiệp tuân thủ chế độ báo cáo theo quy định, dù đã có chế tài thu hồi Giấy chứng nhận.
Mặc dù đã có hệ thống quản lý từ trung ương đến địa phương, nhiều tỉnh thành vẫn thiếu sự quan tâm của lãnh đạo và thiếu cán bộ có năng lực, dẫn đến việc triển khai chính sách chưa hiệu quả.
Dự thảo Nghị định thay thế được xây dựng trên cơ sở kế thừa những điểm tích cực của Nghị định 13/2019/NĐ-CP, đồng thời đưa ra các giải pháp đột phá để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc.
Các mục tiêu chính của dự thảo bao gồm: Đảm bảo phù hợp và đồng bộ với các Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Các chính sách hỗ trợ sẽ được thiết kế để có tính khả thi cao, không chồng chéo, nhằm hỗ trợ hiệu quả việc hình thành và phát triển doanh nghiệp KH&CN.
Dự thảo sẽ rà soát và đơn giản hóa các thủ tục liên quan đến việc chứng nhận doanh nghiệp KH&CN. Đặc biệt, việc triển khai cấp giấy chứng nhận trực tuyến sẽ được tạo điều kiện thuận lợi, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp. Dự thảo nhấn mạnh việc tăng cường trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức ở cả trung ương và địa phương trong việc thực hiện các chính sách ưu đãi, hỗ trợ. Rà soát lại các tiêu chí để chứng nhận doanh nghiệp KH&CN, đảm bảo phù hợp với thực tiễn và giúp tăng số lượng doanh nghiệp KH&CN.
Với những thay đổi toàn diện này, dự thảo Nghị định mới được kỳ vọng sẽ tạo ra một hành lang pháp lý thông thoáng và hiệu quả hơn, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của doanh nghiệp KH&CN, từ đó tạo động lực cho đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.
