Vướng mắc trong việc thu hồi dự án Khu du lịch Động Tiên Sơn (Thanh Hóa)

Theo đơn khiếu nại của đại diện Công ty Kim Quy, trên cơ sở Công văn số 807/UB-KH ngày 28/7/2004 của UBND thành phố Thanh Hóa, công ty này đã được các cấp chính quyền tỉnh Thanh Hóa ban hành nhiều văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư, cho thuê đất và cho phép lập dự án đầu tư, xây dựng, quản lý, khai thác Khu du lịch Động Tiên Sơn. Ngày 8/1/2005, UBND phường Hàm Rồng đã tiến hành bàn giao Động Tiên Sơn và các công trình trên diện tích 4,3ha cho Công ty Kim Quy quản lý. Trong nhiều năm, ngoài tổng vốn đầu tư ban đầu gần 10 tỷ đồng, Công ty Kim Quy đã tự bỏ tiền bồi thường giải phóng mặt bằng, xây dựng nhiều hạng mục hạ tầng phục vụ hoạt động của Khu du lịch. Từ thời điểm Công ty Kim Quy xin đầu tư dự án Khu du lịch Động Tiên Sơn năm 2004, toàn bộ hồ sơ, giấy tờ, văn bản của UBND tỉnh, các sở, ngành liên quan đều khẳng định Động Tiên Sơn là thắng cảnh thuộc khu vực bảo vệ II của quần thể di tích Hàm Rồng (tức là khu vực được phép đầu tư, xây dựng, khai thác…). Như vậy, việc chính quyền tỉnh Thanh Hóa phê duyệt mặt bằng quy hoạch, bản vẽ thiết kế và cho phép Công ty Kim Quy lập dự án đầu tư khu du lịch là đúng quy định của pháp luật. Doanh nghiệp này cũng được giao quản lý, bán vé thu tiền của du khách đến tham quan và nộp thuế vào ngân sách của UBND thành phố Thanh Hóa.

Tuy nhiên, đến năm 2018, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa "xuất trình" Quyết định số 306 VHQĐ ngày 1/12/1993, do Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin tỉnh Thanh Hóa ký, có điều khoản công nhận "thắng cảnh núi Rồng, Động Tiên". Từ cơ sở đó, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và UBND thành phố Thanh Hóa lập hồ sơ trình Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị cấp đổi Bằng xếp hạng di tích cấp tỉnh. Ngày 25/3/2020, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Quyết định số 1046/QĐ-UBND để cấp đổi bằng xếp hạng cho thắng cảnh Động Tiên Sơn.

Trên cơ sở Quyết định số 1046/QĐ-UBND, UBND thành phố Thanh Hóa đã tổ chức đoàn thanh tra hoạt động của Công ty Kim Quy tại dự án Khu du lịch Động Tiên Sơn. Sau đó, Kết luận số 3787/KL-UBND ngày 20/7/2021 của UBND thành phố Thanh Hóa đã "phát hiện" ra sai phạm của UBND phường Hàm Rồng từ năm 2005, là: "bàn giao đất, ký kết hợp đồng không đúng quy định" và Công ty Kim Quy "xây dựng, cải tạo trong khu vực dự án có một số hạng mục chưa có sự chấp thuận của cơ quan thẩm quyền…". Từ đó, UBND thành phố Thanh Hóa có văn bản yêu cầu Công ty Kim Quy bàn giao lại Động Tiên Sơn và phần diện tích ghi rõ trong quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư của UBND tỉnh (nhưng chưa có quyết định giao đất) mà công ty này đang quản lý, sử dụng. Đồng thời, UBND thành phố cũng đề xuất phương án lập hồ sơ, khoanh vùng khu vực bảo vệ, lập Ban quản lý, kêu gọi đầu tư… Nhìn trên bản đồ quy hoạch đã được phê duyệt của Công ty Kim Quy, ngoài Động Tiên Sơn, toàn bộ đường lên cửa động cũng như các công trình hạ tầng phụ trợ đều thuộc phần đất đã được giao cho công ty này quản lý.

Việc yêu cầu nhà đầu tư phải giao lại Động Tiên Sơn có nghĩa là buộc nhà đầu tư chấm dứt dự án khi đang còn trong thời hạn đầu tư. Quyết định này của UBND thành phố Thanh Hóa đã phủ nhận toàn bộ những văn bản có đầy đủ giá trị quy phạm pháp luật mà UBND tỉnh Thanh Hóa, các sở, ngành và chính UBND thành phố trước đây đã ban hành từ khi mời gọi đầu tư và chấp thuận giao dự án Khu du lịch Động Tiên Sơn cho Công ty Kim Quy. Thậm chí, để buộc chủ đầu tư thanh lý hợp đồng, UBND thành phố Thanh Hóa đã có văn bản giao cho UBND phường Hàm Rồng ngăn chặn doanh nghiệp thu vé tham quan, đồng thời chuẩn bị có phương án cưỡng chế nhưng chưa có phương án bồi thường cho việc thanh lý hợp đồng.

Để làm rõ những vướng mắc trong quyết định thu hồi Động Tiên Sơn tại dự án Khu du lịch Động Tiên Sơn của UBND thành phố Thanh Hóa, chúng tôi đã có buổi làm việc với các đơn vị liên quan. Bà Phạm Thị Việt Nga, Phó Chủ tịch UBND thành phố Thanh Hóa khẳng định: Căn cứ quy định tại Luật Di sản, Luật Đất đai, UBND thành phố ban hành văn bản yêu cầu UBND phường Hàm Rồng thanh lý hợp đồng, thu hồi Động Tiên Sơn và phần diện tích chưa có quyết định giao đất cho Công ty Kim Quy là đúng pháp luật. Nếu Công ty Kim Quy không đồng ý có thể khởi kiện ra Tòa án để giải quyết. Cũng theo bà Nga, sau khi thu hồi, UBND thành phố sẽ lại thành lập Ban quản lý, lập phương án, kêu gọi đầu tư và tiếp tục khai thác. Về những sai phạm thuộc trách nhiệm của các cá nhân, đơn vị liên quan như Phòng Văn hóa thông tin, UBND phường Hàm Rồng, UBND thành phố đã có quyết định kỷ luật đúng đối tượng.

Trao đổi về vấn đề này, bà Bùi Thị Tuyết, Trưởng Phòng Quản lý di tích và ông Nghiêm Văn Vinh, Phó Chánh thanh tra Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa cho rằng, di tích thắng cảnh phải được giao về cho địa phương quản lý theo đúng Luật Di sản văn hóa. Theo bà Tuyết, Quyết định số 306 VHQĐ là văn bản có giá trị pháp lý. Cho nên, ngày 25/3/2020, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa ban hành Quyết định số 1046/QĐ-UBND để cấp đổi bằng xếp hạng cho di tích là phù hợp, đúng quy định. Theo lãnh đạo Công ty Kim Quy thì các văn bản trước đây của tỉnh Thanh Hóa đều cho phép Công ty Kim Quy đầu tư, khai thác Khu du lịch Động Tiên Sơn. Nếu Quyết định số 306 VHQĐ là đúng thì tất cả các văn bản nêu trên, cùng một số văn bản khác của các sở, ngành, chính quyền địa phương có phải là đã vi phạm pháp lệnh về bảo vệ di tích.

Chưa kể, Quyết định số 306 VHQĐ được ban hành cùng ngày 1/12/1993 với Biên bản đề nghị công nhận xếp hạng di tích lịch sử văn hóa và thắng cảnh Hàm Rồng. Biên bản này nêu rõ các thành phần dự họp "thống nhất đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa và Bộ Văn hóa nghiên cứu xem xét và ra quyết định công nhận xếp hạng quần thể di tích Hàm Rồng". Như vậy, việc Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin ký công nhận danh thắng cấp tỉnh là không đúng thẩm quyền và không phù hợp quy định của pháp luật. Trong khi hồ sơ để ban hành Quyết định số 1046/QĐ-UBND cấp đổi bằng xếp hạng cũng không có ý kiến của đơn vị đang được giao quản lý, khai thác (Công ty Kim Quy); không có đơn đề nghị, văn bản giải trình của chính quyền địa phương (phường Hàm Rồng) và Ban quản lý di tích (đại diện là bà Đỗ Thị Thu, Trưởng ban); chỉ có khu vực bảo vệ I mà không có khu vực bảo vệ II, không có đường vào. Những điểm nêu trên chưa đáp ứng một số quy định tại Luật Di sản văn hóa và hướng dẫn tại khoản 2, Điều 13, Nghị định số 98/2010/NĐ-CP ngày 21/9/2010 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa.

Những vướng mắc trong các văn bản về vấn đề thắng cảnh Động Tiên Sơn cần phải được làm rõ và giải quyết dứt điểm, đúng bản chất của vấn đề. Tránh việc ban hành quá nhiều văn bản không thống nhất, không đúng quy định của pháp luật, làm ảnh hưởng đến hoạt động của các sở, ban, ngành, chính quyền các cấp, quyền lợi của nhà đầu tư và môi trường đầu tư của địa phương.