Doanh nghiệp Việt Nam sẵn sàng làm chủ đường sắt cao tốc

Trong bối cảnh nhu cầu vận tải nhanh và kết nối liên vùng ngày càng gia tăng, ý tưởng phát triển đường sắt cao tốc (HSR – High-Speed Rail) tại Việt Nam đã trở thành đề tài được dư luận và giới chuyên gia quan tâm đặc biệt. Điều đáng mừng là bên cạnh sự hỗ trợ từ nhà nước và các đối tác quốc tế, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã và đang khẳng định năng lực, sẵn sàng tham gia vào “sân chơi” mang tầm vóc thế kỷ này.

Hôm 14/5 Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển đường sắt cao tốc VinSpeed đã đề xuất đầu tư theo hình thức đầu tư trực tiếp, thay vì vốn công hay PPP. VinSpeed cam kết tự thu xếp 20% vốn, tương đương 12,27 tỷ USD (không gồm chi phí giải phóng mặt bằng), phần còn lại đề nghị Nhà nước cho vay 49,08 tỷ USD không lãi suất trong 35 năm.

VinSpeed cũng đề xuất Nhà nước lo công tác giải phóng mặt bằng và cam kết đưa dự án vào vận hành sau 5 năm thi công. Mức giá vé đề xuất tối thiểu bằng 60-75% giá trần vé máy bay tùy từng hạng vé tại từng thời điểm. Thời gian hoạt động dự án là 99 năm.

Ngoài ra, một cơ chế đặc thù VinSpeed mong muốn là được chỉ định làm nhà đầu tư một số dự án khu đô thị, bất động sản vùng phụ cận ga đường sắt.

Tiếp đến ngày 27/5, THACO của tỷ phú Trần Bá Dương cũng có văn bản đề xuất Chính phủ, bày tỏ mong muốn đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam theo hình thức lập dự án đầu tư và được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư theo Luật Đầu tư.

Theo đó, THACO sẽ góp 20% tổng vốn (gần 12,27 tỷ USD) bằng vốn chủ sở hữu và huy động hợp pháp trong nước. Số còn lại, khoảng hơn 49 tỷ USD, doanh nghiệp sẽ vay từ các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước. THACO kiến nghị Chính phủ bảo lãnh và hỗ trợ toàn bộ lãi vay trong 30 năm, được đảm bảo bằng tài sản hình thành từ dự án.

Công ty sẽ chia dự án làm hai giai đoạn triển khai và hoàn thành trong vòng 7 năm. Về phương án kinh doanh, THACO đề xuất giá vé do cơ quan nhà nước phê duyệt, trên cơ sở đảm bảo phương án tài chính và thời gian hoàn vốn cho dự án. Thời gian hoạt động được kiến nghị là 70 năm.

Ngoài ra, doanh nghiệp mong muốn được ưu tiên giao quỹ đất để phát triển đô thị theo mô hình TOD (phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng).

Mới đây, Tập đoàn Hòa Phát và Tập đoàn SMS group (Đức) vừa ký hợp đồng cung cấp công nghệ và dây chuyền sản xuất thép ray và thép hình với công suất 700.000 tấn/năm. Qua đó, Hòa Phát sẽ trở thành doanh nghiệp duy nhất ở Đông Nam Á sản xuất được thép ray cho đường sắt cao tốc.

Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hòa Phát Trần Đình Long cho biết, Tập đoàn tập trung đẩy mạnh sản xuất thép chất lượng cao phục vụ cho các ngành đường sắt, dầu khí, năng lượng và quốc phòng, góp phần thay thế mặt hàng thép cao cấp đang phải nhập khẩu. Thực hiện cam kết với Chính phủ, Hòa Phát đầu tư nhà máy sản xuất thép ray, thép hình và thép đặc biệt, đảm bảo cung cấp sản phẩm chất lượng tốt nhất, giá cả cạnh tranh, phục vụ cho các dự án đường sắt tốc độ cao nói riêng và các dự án trọng điểm quốc gia nói chung.

Tập đoàn Hòa Phát là nhà sản xuất thép lớn nhất Việt Nam và khu vực Đông Nam Á. Từ cuối năm 2025, công suất thiết kế thép của Tập đoàn đạt 15 triệu tấn/năm, trong đó tập trung chủ yếu vào thép cán nóng, thép chất lượng cao phục vụ công nghiệp cơ khí chế tạo. Hòa Phát giữ vị thế thị phần số 1 ở thị trường trong nước và đã xuất khẩu nhiều loại thép khác nhau tới 40 quốc gia, vùng lãnh thổ.

Các doanh nghiệp Việt Nam đề xuất làm đường sắt cao tốc là một bước đi táo bạo, thể hiện khát vọng đưa Việt Nam bắt kịp các quốc gia tiên tiến về hạ tầng vận tải. Dù thách thức còn nhiều, song với sự phối hợp giữa doanh nghiệp, nhà nước và đối tác quốc tế, đề xuất này có thể trở thành bước đệm quan trọng để Việt Nam sớm hiện thực hóa giấc mơ “tàu cao tốc xuyên Việt” – đưa đất nước tiến nhanh hơn trên con đường phát triển.

Hoàng Bách